TAŞTEPELER - Büyük Dönüşüm
SPOT: Dünyanın son avcıları, ilk yerleşikleri Anadolu’nun ve Yukarı Mezopotamya’nın yerleşik hayata geçen en eski topluluklarına ev sahipliği yapan Taştepeler, bir uçtan diğerine 200 kilometrelik bir alana yayılıyor. Bölge, 12 bin yıllık geçmişiyle insanlık tarihinin en önemli dönüşümlerinden birine sahne olmuş. Söz konusu dönüşüm, Neolitik çağda avcı-toplayıcılıktan yerleşik hayata, yeni beslenme alışkanlıklarına, birçok yönüyle yeni bir yaşam biçimine geçişi içeriyor. Göbeklitepe’nin tarihi MÖ 9600’lere kadar uzanıyor ve yaklaşık 1500 yıllık bir süreci kesintisiz olarak yansıtıyor. Bu zaman dilimi ne tek bir yeri ne de tek bir anı ifade ediyor: söz konusu olan geniş bir coğrafyada gerçekleşen ve dinamizmini uzun bir süre koruyan bir süreç. 
Anadolu, günümüz medeniyetlerinin doğduğu yer olmakla kalmamış, aynı zamanda uzun mesafeli ticaretin gerçekleştiği, hayvan evcilleştirme ve tarım denemelerinin yapıldığı, ilk kez köylerin kurulduğu ve dünyanın en eski anıtsal yapılarının inşa edildiği yer olmuş. Bütün bu unsurlar, aynı zamanda modern insan yaşamının en önemli öğeleri. Spot: Taştepeler, insanlık tarihindeki dönüşümü ve avcı-toplayıcılıktan tarıma geçişi incelemek isteyenlerin mutlaka görmesi gereken bir bölge. Şanlıurfa kentine yapılacak iki günlük bir seyahat, tarih severlere insanlığın en eski yerleşim yerlerinden birini keşfetme olanağı veriyor. Günümüzde kazı çalışmalarının sürdüğü irili ufaklı 12 yerleşim yeri, dünya tarihinde hayati önem taşıyan ancak çok az bilinen bir döneme ışık tutacak. Yerleşim yerlerine ek olarak Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Paleolitik ve Neolitik çağlardan pek çok etkileyici buluntu ve eşyaya ev sahipliği yapıyor. Bu buluntular arasında, Çanak Çömleksiz Neolitik çağa atfedilen, kireçtaşından yapılma dünyaca ünlü Balıklıgöl Heykeli de yer alıyor. 
Göbeklitepe : Erken dönem Neolitik yerleşimlerine çarpıcı bir örnek Tarihi günümüzden 11.500 yıl öncesine dayanan Göbeklitepe, dünya üzerinde inançla ilgili en eski, en anıtsal kalıntıların bulunduğu yer. Göbeklitepe’de, avcı-toplayıcı gezgin yaşamdan yerleşik hayata geçen topluluklar yaşamış, anıtsal yapılara imza atmıştır. Yapıların içerisine yerleştirilen T-biçimli, kireçtaşından yapılmış dikilitaşlar, insan elinden çıkma anıtsal mimarinin ilk örneklerindendir. Bu anıtların toplumsal etkinliklerde ve ritüellerde kullanıldığına inanılmaktadır. Çapı yer yer 20 metreye ulaşan, kayalara oyulmuş yuvarlak planlı yapıların içerisinde duvar boyunca giden sekiler, yapıların orta yerlerinde T-biçimli dikilitaşlar bulunur. Çevredeki 12 dikilitaşın ortasında kenardakilere göre daha yüksek yapılmış, ağırlıkları 15 tona ulaşan iki dikilitaş mevcuttur. Bazılarının yüksekliği 5,5 metreye ulaşan dikilitaşların üzerlerinde, adeta bir mitolojik anlatımı yansıtan yabani hayvan betimlemeleri, geometrik motifler ve az sayıda insan betimlemeleri görülmektedir. 
Karahantepe: keşfedilmeyi bekleyen bir miras İlk kez 1997 yılında keşfedilen Karahantepe, Şanlıurfa kent merkezine 55 kilometre mesafede yer alır. 140 bin metrekarelik bir alana yayılan Karahantepe’de 250’yi aşkın dikilitaşı yüzeyde görmek mümkün. Alanda anakayanın içerisine oyulmuş onlarca yapının varlığını kanıtlayan bu dikilitaşların yüzeyleri insan ve hayvan tasviriyle bezenmiş. Karahantepe’de, Göbeklitepe’de öne çıkan hayvan betimlerinin yanı sıra daha çok insan betimleri ile karşılaşıyoruz. Karahantepe kazıları, tarihin henüz aydınlatılmamış bir döneminin gizemini çözecek önemli bilgiler sunmayı vadediyor. Bunları biliyor musunuz?
- Bilindiği kadarıyla TAŞTEPELER, dünya üzerindeki ilk yerleşik yaşam ve sosyal topluluk örneklerine ev sahipliği yapar.
- Barınağın konuta dönüştüğü, gerçek köylerin ortaya çıktığı süreç 12.000 yıl önce başlar.
- Bölge aynı zamanda organize iş gücünün, uzmanlaşmanın ilk örneklerini barındırır.
- Taştepeler’de bulunan anıtsal yapıların insanların bir araya geldiği komünal mekanlar olduğuna inanılmaktadır.
- Yerleşik yaşam beraberinde yeni besin elde etme ve saklama stratejilerini de getirmiştir. İnsanlar bölgede yiyecek saklama ve tedarik becerileri geliştirmiştir.
- Dönemin ileri aşamalarında yeni besin alışkanlıkları pişmiş toprak kapların üretimini de beraberinde getirmiş, sulu aş beslenmede bir yenilik olarak ortaya çıkmıştır. Bölge böylece, insanlığın ilk kap kacak kullanımı ve temel ticaret girişimleri gerçekleştirme becerisine sahne olmuştur.
Yorumlar